Niyet mektubu olarak Türkçe’ye çevrilen “termsheet”/ “letter of intent”/”memorandum of understanding” girişimciler ile yatırımcılar arasındaki anlaşmanın detaylarının düzenlendiği; hissedarlar anlaşması düzenlenene kadar ve hissedarlar anlaşmasına baz olarak kullanılacak bir sözleşmedir. Niyet mektubu, sözleşmenin görüşmeleri esnasında ortaya çıkan bir müessesedir ve işbu metin ile ana sözleşmenin kurulması hususundaki niyet ortaya konulması amaçlanır. Görüşmelerin ciddi bir şekilde sürdürülmesini ifade eder.
Karşı tarafça kabul edilse dahi bağlayıcılığı yoktur. Niyet mektubu; bir tarafın (gönderenin), diğer tarafa (muhataba) kurulması planlanan hukuki yapının ana hatlarını ortaya koyan, yazılı, ancak bağlayıcı olmayan bir irade açıklamasıdır.
Başka bir ifade ile, taraflar, niyet mektubu aracılığıyla, hukuki ilişkinin amacını, hukuki ilişkinin önceden belli olan sonuçlarını saymak ve istenmeyenleri düzeltmek istediklerini, sözleşme müzakereleri esnasında sözleşmenin belli olan yönlerini, sözleşmenin esaslı ve anlaşılan noktalarını, henüz üzerinde anlaşılamayan detaylarını, üçüncü kişilerin de sözleşmeye kakışı veya sözleşmeden elde edecekleri menfaat varsa, bunların niteliğini, belirtebilirler.
Bu bağlamda, niyet mektubu, taraflardan birinin diğer bir tarafa, kurmayı planladıkları hukuki yapının ana hatlarını tam olarak veya bazı unsurlarını eksik bırakarak ortaya koyan4, yazılı olan; ancak bağlayıcı olmayan bir niyet açıklaması olarak tanımlanabilir. Bu tanımdan yola çıkarak, niyet mektubunu gönderen taraf sözleşme kurmaya yönelik bir irade açıklamasında bulunmamaktadır. Gelecekte gerçekleşmesi muhtemel sözleşmenin altyapısını oluşturmayı amaçlamaktadır. Diğer bir ifadeyle niyet mektubu, sözleşme yapmaya bir hazırlıktır ve sözleşme müzakerelerinin ciddi olarak sürdürüleceğine dair taraflar arasındaki güven ilişkisini pekiştirmekle beraber taraflar birbirlerine herhangi bir taahhütte bulunmamaktadır. Aynı zamanda niyet mektupları, ileride kurulması planlanan sözleşmenin yorumlanması bakımından da önem arz edebilecek bir enstrümandır.
Türk hukukunda, aksi kanunda öngörülmedikçe sözleşmeler için 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun (“TBK”) 12. maddesinde düzenlenen şekil serbestisi prensibi geçerlidir. Niyet mektupları herhangi bir kanunda düzenlenmediğinden dolayı, kanuni bir şekil şartına tabi olmaları da söz konusu değildir. Şekil serbestisi prensibi uyarınca, taraflar diledikleri biçimde niyet mektubu düzenleyebilirler. İsminden de yola çıkarak, uygulamada niyet mektupları genel olarak mektup şeklinde kullanılmaktadır. Ancak mahiyeti bakımından yazılı şekilde olan niyet mektupları için, bu hususta kanuni bir zorunluluk öngörülmemiştir.
Niyet mektupları, tarafların niyet mektubundaki açıklamaları ile bağlanma iradesi söz konusu olmadığından, yukarıdaki açıklamalar ışığında taraflara hukuki bir yükümlülük getirmeyecektir. Ancak bu durum tarafların hiçbir hukuki korumadan yararlanamayacakları sonucuna varılması anlamına gelmemektedir. Her ne kadar taraflar arasında sözleşme ilişkisi olmasa da, tarafların sözleşme yapma niyetlerini açıklamaları neticesinde aralarındaki ilişkiden borç doğması olasıdır. Aralarındaki bu ilişkinin hukuki sonuçları, durumun hal ve şartlarına göre vekâletsiz iş görme, culpa in contrahendo, sebepsiz zenginleşme ve haksız fiil kavramları ile ilişkilendirilebilir.
Niyet mektubunda aşağıdaki başlıklar üzerinde pazarlıklar yapılır ve anlaşılan hususlar anlaşma metnine yazılır;
- Yatırımın tutarı ve bu yatırım tutarı karşılığında alınacak hisse adedi
- Hisse gruplarının ve varsa imtiyazlı hisselerin tanımı
- Yönetim Kurulu’nun yapısı ve oy hakları
- Genel Kurul’a ilişkin düzenlemeler (karar nisaplarının nasıl olacağı, oy hakları vs.)
- Azınlık hakları (sermaye artışları,borçlanmalara ilişkin kararlar,varlık satışları vs..)
- Hisselerin sulandırılmasına ilişkin konular (anti-dilution)
- İlk red hakkı (Right of first refusal)
- Birlikte hareket etme maddesi (Drag along / Tag along)
- Hisse devirlerine ilişkin sınırlamalar
- Opsiyonlara ilişkin madde (Call option / Put option)
- Temettü ödemelerine ilişkin hususlar
- Tasfiye halinde imtiyazlar
- Varsa Lider yatırımcı ve Melek Yatırım ağının alacağı teşvik primlerine ilişkin hususlar (Carry)
- İşlemin tahmini kapanış tarihi
- Kilitlenme süresi (Lock-up)
- Rekabet etme yasağına ilişkin hususlar
- Münhasırlık ve Gizliliğe ilişkin hususlar
- Yatırımcıları koruyucu diğer maddeler
SONUÇ VE DEĞERLENDİRME:
Niyet mektupları, tarafların sözleşme müzakereleri çerçevesinde ileride kurmayı planladıkları hukuki ilişkiye yönelik niyetlerini açıkladıkları, zorunlu olmasa dahi niteliği gereği yazılı, bağlayıcılığı bulunmayan metinlerdir. Taraflar bu mektupla, ileride birbirleriyle sözleşme yapacaklarını taahhüt etmediklerinden ve sadece niyet açıklamasında bulunduklarından, niyet mektubu bağlayıcı niteliği haiz olmayıp taraflara söz konusu sözleşme ilişkisini kurma açısından bir yükümlülük getirmemektedir. Niyet mektuplarında uygulanacak hukuk, uyuşmazlıkların halli, fesih ve gizlilik gibi birtakım bağlayıcı etkiye sahip hükümler konulması metnin tamamının bağlayıcı olduğu şeklinde bir yoruma sebebiyet vermemektedir. Ancak tarafların mezkûr niyet mektubu çerçevesinde, şartların oluşması halinde duruma göre vekâletsiz iş görmeden, sebepsiz zenginleşmeden, culpa in contrahendo’dan ve/veya haksız fiilden birtakım sorumluluklarının doğabileceği de unutulmamalıdır.