Tahsilat ve Ödemelerde Tevsik Zorunluluğuna Yönelik Düzenlemeler

18.10.2024 tarihli ve 32696 sayılı Resmi Gazete’de Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No: 459)’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Sıra No: 572) (“Tebliğ”), yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. 

Tebliğ’in amacı vergi kanunlarının vergiyi bağladıkları olayı, belli kurumların kayıt ve belgeleri yardımıyla tespit etmek ve böylece kayıt dışılığı önlemek olup, bu doğrultuda tahsilat ve ödemelerde tevsik zorunluluğu getirilmiştir.

Tebliğ Kapsamında Yapılan Değişiklikler

• “Vergi Mükellefi Olmayanlar” Tevsik Zorunluluğu Kapsamına Alınmıştır.

Tevsik, belirli bir işlem veya durumun belgelendirilerek kanıtlanması işlemi olarak tanımlanabilir. Hukukumuzda tevsik işlemi özellikle vergi düzenlemeleri başta olmak üzere ticari ve mali işlemlerin şeffaf ve denetlenebilir olması amacıyla zorunlu tutulmuştur. 

24/12/2015 tarihli ve 29572 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No: 459) uyarınca, birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, serbest meslek erbapları, kazançları basit usulde tespit edilen tüccarlar, defter tutma mecburiyeti bulunan çiftçiler ve vergiden muaf esnafların tevsik zorunluluğu bulunmakta olup, 7.000 TL’yi aşan tahsilat ve ödemelerini “aracı finansal kuruluşlar” (bankalar, elektronik para kuruluşları vb.) aracılığıyla gerçekleştirmeleri gerekmektedir. 

18.10.2024 tarihli ve 32696 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No: 459)’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Sıra No: 572) ile “Mükellef Olmayanlar” da tevsik zorunluluğu kapsamına alınmıştır.

Tebliğ kapsamında mükellef olmayanlar “Vergi Usul Kanununun 232 nci maddesinin birinci fıkrası kapsamında fatura almak zorunda olan birinci ve ikinci sınıf tüccar, serbest meslek erbabı, kazançları basit usulde tespit olunan tüccar, defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçi, vergiden muaf esnaf dışında kalanlar” şeklinde tanımlanmıştır.

Tebliğ’de yapılan işbu değişiklik ile nihai tüketici gerçek kişiler başta olmak üzere mükellef olmayanlar da tıpkı mükellef olanlar gibi 7.000,00 TL’yi aşan tahsilat ve ödemelerini aracı finansal kuruluşlar üzerinden gerçekleştirmek zorundadır. Yapılan işbu düzenleme ile mali şeffaflık ve kayıt dışılığın önlenmesi amaçlanmıştır.

• Tevsik Zorunluluğunun Kapsamında Değişiklik Yapılmıştır.

Tebliğ’de yapılan yeni düzenleme uyarınca, mükellef olmayan kişiler de dahil olmak üzere (mükellef olmayanların kendi aralarında yapacakları işlemler hariç) tevsik zorunluluğu kapsamında olanların yapacakları, 7.000 TL’yi aşan her türlü tahsilat ve ödemelerin aracı finansal kurumlar üzerinden yapılması ve işbu bu tahsilat ve ödemelerin söz konusu kurumlarca düzenlenen belgeler ile tevsik edilmesi zorunlu hale getirilmiştir. Tebliğ kapsamında zorunluluğa uymayanlara ceza uygulanabilecektir.

Tebliğ’de yayımlanan zorunluluk kapsamında, mükellef olmayan kişilerin tevsik zorunluluğu kapsamında olan kişilerden yapacakları 7.000,00 TL’yi aşan alımlara ilişkin tahsilat ve ödemenin aracı finansal kurumlar üzerinden yapılması gerekmektedir. Bu duruma ilişkin Tebliğ’de verilen örnek aşağıdaki gibidir;

• Örnek: Kamu kurumunda memur olarak çalışan Bay (A) evinde kullanmak üzere, beyaz eşya perakende ticareti ile uğraşan (B) Ltd. Şti.’nden 20.000 TL tutarında bir buzdolabı satın almıştır. Söz konusu buzdolabının tutarı 7.000 TL’lik haddi aştığından bu işleme ait tahsilat ve ödemenin aracı finansal kurumlar kanalıyla yapılması gerekmektedir. Söz konusu tahsilat ve ödemede tevsik zorunluluğuna uyulmaması durumunda memur Bay (A) ve (B) Ltd. Şti.’ye ayrı ayrı ceza uygulanacaktır.

Herhangi bir banka hesabı veya kredi kartı bulunmayan kişilerin Tebliğ kapsamında uyulması gereken tevsik zorunluluğunu yerine getirebilmesi amacıyla ödemelerin aracı finansal kuruluşlar üzerinden gerçekleştirilmesine ilişkin kuralın uyum süreci ise kolaylaştırılmıştır. Bu kapsamda, tevsik zorunluluğu bulunan kişilerin yapacağı 7.000,00 TL’yi aşan ödemeler için bizzat aracı finansal kurumların şubelerine giderek, tahsilatı yapan kişi hesabına, işleme ait açıklamalara da yer vermek suretiyle yapacağı işlemlerde tevsik zorunluluğuna uyulmuş sayılacaktır. Bu duruma ilişkin Tebliğ’de verilen örnekler aşağıdaki gibidir;

• Örnek: Herhangi bir banka hesabı veya kredi kartı bulunmayan Bay (C), mobilya perakende ticareti ile uğraşan (D) Ltd. Şti.’den 15.000 TL tutarında bir masa satın almıştır. Bay (C) söz konusu ödemeyi gerçekleştirmek için (D) Ltd. Şti.’nin hesabının bulunduğu bankanın bir şubesine gitmiş, işleme ait açıklamalara yer vermek ve karşılığında banka dekontu almak suretiyle ödemeyi yerine getirmiştir. Bu durumda tevsik zorunluluğuna uyulmuş sayılacak ve Bay (C) ile (D) Ltd. Şti.’ne ceza uygulanmayacaktır.

• Örnek: Herhangi bir banka hesabı veya kredi kartı bulunmayan Bay (E), cep telefonu perakende ticareti ile uğraşan Bay (F)’den 25.000 TL tutarında bir cep telefonu satın almıştır. Bay (E) söz konusu cep telefonunun bedelini işlem anında nakit olarak Bay (F)’ye ödemiştir. Bay (F) ise söz konusu tutarı banka şubesine giderek kendi hesabına yatırmıştır. Bu durumda tevsik zorunluluğuna uyulmamış olacak ve Bay (E) ile Bay (F)’ye ayrı ayrı ceza uygulanacaktır.”

Neticede, 7.000,00 TL’yi aşan bir tahsilat veya ödeme, tahsilatı yapan kişinin banka hesabına yatırılmak suretiyle veya bizzat aracı finansal kurumların şubelerine giderek açıklamada işleme ait detaylara yer verilecek şekilde gerçekleştirilirse tevsik zorunluluğuna uyulmuş olacak ve herhangi bir ceza uygulanmayacaktır. Ancak, tevsik zorunluluğu kapsamındaki kişi bu tahsilat veya ödemeyi elden alırsa hem alıcı hem de satıcı tevsik zorunluluğuna uymamış olacak ve her iki taraf da ayrı ayrı cezalandırılacaktır. Mükellef olmayanların kendi aralarında yapacakları işlemler ise bu zorunluluk kapsamında tutulmamıştır.

• Tevsik Zorunluluğu Kapsamında Olmayan Tahsilat ve Ödemelere İlişkin Değişiklik Yapılmıştır.

Tebliğin “4.2. Kapsamda Olmayan Tahsilat ve Ödemeler” başlıklı bölümünde yapılan düzenleme uyarınca, tevsik zorunluluğu kapsamında olan kişiler, yabancılarla ve/veya Türkiye’de yerleşik adresi bulunmayan gerçek  kişilerle yapacakları işlemlerde tahsilat ve ödemelerini aracı finansal kurumlar kanalıyla yapmak zorundadır.

Bu kapsamda yapılan işlemlere ilişkin düzenlenecek faturalarda yabancı ve/veya Türkiye’de yerleşik adresi bulunmayan gerçek kişilerin pasaport numarasının yazılması ve  nakit tahsil edilen tutarın tevsik zorunluluğu kapsamında olan kişi tarafından tahsilatı takip eden ilk iş günü sonuna kadar aracı finansal kurumlarca düzenlenen belgelerle tevsikinin sağlanması zorunludur.

Sonuç

Sonuç olarak, Tebliğ’in yürürlüğe girdiği 18.10.2024 tarihinden itibaren mükellef olmayanlar da kendi aralarında yapacakları işlemler haricindeki 7.000 TL’yi aşan tahsilat ve ödemelerini aracı finansal kurumlar kanalıyla yapmak ve bunları tevsik etmek zorundadırlar. Tevsik zorunluluğuna uymayanlara ise Vergi Usul Kanununda yer alan özel usulsüzlük cezaları uygulanacaktır.