Giriş
Günümüzde Fintech sektörünün gelişmesi ile birlikte, ödeme hizmetleri ve elektronik para kuruluşlarının reklam ve tanıtım faaliyetleri de son derece yaygınlaşmıştır. Reklam ve tanıtım faaliyetleri pazarlama aracı olarak kullanılırken beraberinde ciddi bir hukuki sorumluluğu da getirmektedir. Özellikle Türkiye’de faaliyet gösteren elektronik para kuruluşlarının reklam ve tanıtım süreçlerinde uyulması gereken hukuki sınırlar bulunmakta olup bu yazı ile söz konusu sınırlar hem mevzuat hükümleri bakımından hem uygulamada dikkat edilmesi gereken hususlar bakımından ele alınacaktır.
Hukuki Altyapı ve İlgili Mevzuat
Elektronik para kuruluşlarının reklam ve tanıtım faaliyetlerine ilişkin birçok farklı düzenleme birlikte uygulanmaktadır. Bunlardan öne çıkanlar şu şekildedir:
- 6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun
- Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para İhracı ile Ödeme Kuruluşları ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Yönetmelik
- Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği
- Ticari Elektronik İletiler Hakkında Yönetmelik
İlgili düzenlemeler ile reklam ve tanıtım faaliyetlerinin yalnızca pazarlama değil; aynı zamanda tüketiciyi koruma ve uyum açısından da sıkı kurallara tabi olduğu anlaşılmaktadır.
Elektronik Para Kuruluşlarının Reklam ve Tanıtımında Öne Çıkan Hukuki Sınırlamalar
1.Faaliyet Yetkisi ve Gelir Elde Etme Amaçlı Reklam Yasakları
E-para kuruluşlarının 6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun’a uygun faaliyet göstermeleri gerekmektedir. E-para kuruluşları tarafından sunulan hizmet, 6493 sayılı Kanun kapsamında sunulan bir “ödeme hizmeti” olup benzer faaliyeti yürüten diğer yetkili e-para kuruluşları ödeme sağlayıcı (payment facilitator) olarak değerlendirilmektedir. E-para kuruluşları yalnızca ödeme hizmeti ve elektronik para ihracı alanlarında faaliyet gösterebilmektedir.
Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para İhracı ile Ödeme Kuruluşları ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Yönetmelik’in 15.maddesinde kuruluşlar tarafından yapılamayacak faaliyetler düzenlenmiştir. Bu düzenlemeye göre e-para kuruluşlarının reklam alarak gelir elde etmesi açık bir şekilde faaliyet yasağı kapsamında olup ihlali halinde 6493 sayılı Kanun’un 27 vd. hükümleri gereğince idari para cezası öngörülmüştür. Bu nedenle e-para kuruluşları tarafından düzenlenen reklam içeriklerinin gelir elde etmek amacıyla yapılmaması ve e-para kuruluşlarının yetkili olduğu alanlarla tutarlı olması gerekmektedir.
- Yanıltıcı İfade ve Abartılı Söylemler
Tüm reklam içeriklerinde olduğu gibi doğruluk ve şeffaflık ilkeleri burada da önem taşımaktadır. Hazırlanan reklam içeriklerinde “kesintisiz kazanç”, “sıfır risk”, “herkese onay” gibi abartılı ifadelerin yer alması uygun olmadığı gibi, bir e-para kuruluşunun yatırım, kredi veya sigorta hizmeti verdiği izlenimini oluşturabilecek ifadelerin kullanımından da kaçınılması gerekmektedir. “Kredi sağlıyoruz, kazanç garantili” şeklindeki ifadeler lisans dışı faaliyet izlenimi yaratacağı için bu ve benzeri ifadelerin reklam içeriklerinde kullanılmaması gerekmektedir. Reklam içeriğinin genel algısı ortalama bir tüketiciyi yanlış yönlendirmemeli, tüketiciyi yanıltabilecek, gerçek dışı ve eksik bilgi veren içerikler kullanılmamalıdır. - Kampanyalar, Promosyonlar ve Ödüller
Promosyonlar ve kampanyalar da reklam kapsamına girmekte olup kampanya ve promosyonların da ilgili mevzuat hükümlerine uygun şekilde yürütülmesi gerekmektedir.
Kampanyalarda; süresi, katılım koşulları, kimlerin yararlanabileceği gibi bilgilerin net bir şekilde belirtilmesi gerekmektedir. “Bedava”, “ücretsiz”, “anında kazanç” gibi ifadeler bulunuyor ise, bu avantajların koşulları açıkça belirtilmelidir.
Promosyonların ise finansal teşvik gibi sunulmaması, kullanıcıları riskli işlem yapmaya yöneltmemesi gerekmektedir.
- Dijital Mecralardaki Tanıtımlar ve İzinler
Sosyal medya, mobil uygulama, SMS veya e-posta yoluyla yapılan tanıtımların Ticari Elektronik İletiler Hakkında Yönetmelik hükümlerine uygun olacak şekilde yapılması gerekmektedir. Kullanıcıların İYS (İleti Yönetim Sistemi) üzerinden onayları olmadan reklam ve tanıtım gönderiminin yapılmaması gerekmektedir. - Hedef Kitle ve Hassas Gruplar
Reklam içeriklerinde, finansal bilgi düzeyi düşük veya savunmasız tüketicileri yanıltıcı ifadelerin kullanılmaması gerekmektedir. Çocuklara veya gençlere yönelik finansal uygulama tanıtımlarında tasarruf veya yatırım teşviki gibi iddialardan kaçınılması önemlidir.
Hukuka Aykırı Reklamların Sonuçları ve Yaptırımlar
Reklam içeriklerinde hukuka aykırı içeriklerin tespit edilmesi halinde;
- Reklam Kurulu tarafından yanıltıcı veya hukuka aykırı reklamlar durdurulabilir ve idari para cezası uygulanabilir.
- E-para kuruluşlarının yetki ve faaliyet sınırlarına uygun olmayan reklam içerikleri nedeniyle lisans iptali veya faaliyet kısıtlaması gibi yaptırımlar uygulanabilir.
- Tüm bunlara ek olarak hukuka aykırı reklam içerikleri nedeniyle ilgili e-para kuruluşunun güvenilirliği zedelenerek müşteri kaybına yol açma riski de bulunmaktadır.
Sonuç
E-para kuruluşlarının reklam ve tanıtım faaliyetlerinde dürüstlük, açıklık ve tüketicinin korunması ilkeleri esastır. 6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun ile ilgili düzenlemeler çerçevesinde; tanıtım faaliyetlerinin dürüst, açık, doğrulanabilir ve tüketiciyi yanıltmayan nitelikte yürütülmesi gerekmektedir. Bu yaklaşımın, hem mevzuata uyumun sağlanması hem de kurumun marka itibarı ve güvenilirliğinin korunması açısından oldukça önemli olduğu değerlendirilmektedir.
Turkish