Şirket Birleşme ve Devralma Kavramları:
Birleşme; şirket hisseleri başka bir şirket tarafından devralınır ve mevcut ortaklara ellerindeki devredilen şirketin hisselerine karşılık devralan şirketin hisseleri verilir.
Devralma ise; şirketin mevcut ortakları hisselerinin bir kısmını veya tamamını bir bedel karşılığında devreder.
Damga Vergisi Kavramı, İstisnaları ve Yasal Dayanağı:
488 sayılı DAMGA VERGİSİ KANUNU uyarınca verginin konusu Kanuna ekli 1 sayılı tabloda belirtilen “Kağıtlar” ların düzenlenmesidir.
Kanun’daki “Kağıtlar” terimi, yazılıp imzalamak veya imza yerine geçen bir işaret konmak suretiyle düzenlenen ve herhangi bir hususu ispat veya belli etmek için ibraz edilebilecek olan belgeler ile elektronik imza kullanılmak suretiyle manyetik ortamda ve elektronik veri şeklinde oluşturulan belgeleri ifade eder.
Kanun’a ekli II sayılı tabloda ise damga vergisinden istisna edilen kağıtlar düzenlenmiştir.
Damga vergisine tabi kağıt üzerinde başka bir kağıda atıf yapılmışsa (Örneğin bir Sözleşme yada Ana Protokol mahiyetinde bir dokümandan atıf yapılan ek protokolünde birim fiyat, adet, hizmet bedeli vb. yer alıyor ise) atıf yapılan bu Ek hükümlerine göre iktisap ettiği mahiyete göre damga vergisi alınacaktır. Bu nedenlerle Bir protokolün ekinde bedel yazıp yazmadığına dikkat edilerek sözleşmede damga vergisi kararlaştırılmadan Ek’ler ana protokol ile birlikte incelenmelidir.
Damga Vergisi Mükellefleri
Damga vergisinin mükellefi sözleşmeyi imzalayanlar olup taraflardan biri veya birkaçı vergiden muaf ise verginin tamamının ödenmesinden diğer taraf sorumlu olacaktır. Damga vergisi maktu (sabit bir tutar) veya nispi (oransal) olarak alınmaktadır. Nispi vergilemede sözleşmenin türü ve mahiyeti dikkate alınarak kağıtta yazılı belli para esas alınır.
Damga Vergisi Hakkında Kanunda 2016 Yılında Gerçekleştirilen Güncellemeler:
- 688 Sayılı Kanun Madde 5
Damga vergisi 15/07/2016 sayı ve 6728 sayılı Kanunun 23. maddesi ile; yapılan bir değişiklik ile artık nispi vergiye tabi kağıtlarda sadece bir nüsha üzerinden vergi alınmaktadır. Bu değişiklikten önce damga vergisi her bir nüsha için alınmaktaydı.
- 688 Sayılı Kanun Madde 6
Damga vergisi 15/07/2016 sayı ve 6728 sayılı Kanunun 24. maddesi ile; pey akçesi, cayma tazminatı, ücret tevkifi, cezai şart gibi bir sözleşmenin müeyyidesi mahiyetinde olan taahhütlerden, başlı başına bir sözleşmeye konu olmadıkça damga vergisi alınmaz.
Damga Vergisi Yönünden Hisse Devir Süreci:
488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’nun EK (2) sayılı tablosunda damga vergisinden istisna edilen kâğıtlar bölümü altında yer alan “IV- Ticari ve medeni işlerle ilgili kağıtlar” başlığının (16) numaralı fıkrasında belirtilen, anonim, eshamlı komandit ve limited şirketler ile yatırım fonlarının kuruluşlarına, pay devirlerine, sermaye artırımlarına ve süre uzatımlarına ilişkin olarak düzenlenen kağıtlardır. 17 numaralı fıkrada ise Kurumlar Vergisi Kanununa göre yapılan birleşme, devir ve bölünmeler nedeniyle düzenlenen kağıtların damga vergisinden istisna olduğu belirtilmiştir.
Niyet Sözleşmesi (Momerandum of Understanding)
Niyet sözleşmesi ile Alıcı ve Satıcı taraflar hisse devrine ilişkin olarak niyetlerini ortaya koymakta olup süreç sırasında birbirlerine taahhütlerde bulunmaktadırlar. Niyet sözleşmesi aşamasında her ne kadar bir sözleşme olsa da genellikle belli bir parayı ihtiva etmediğinden Damga Vergisi Kanunu’nun “I. Akitlerle ilgili kağıtlar” başlıklı bölümünün A/l fıkrasında belirtilen belli parayı ihtiva eden mukavelenameler kapsamına girmediğinden) damga vergisi doğmayacaktır. Niyet sözleşmelerinde genellikle taahhütlerin ihlal edilmesi halinde uygulanacak cezai yaptırımlar/tazminatlar kararlaştırılmakta olup bu yaptırım ve tazminatlar da 688 Sayılı Kanun Madde 6 gereğince damga vergisini doğurmamalıdır.
Due Diligence
Hisse alımı yapılacak olan şirketin finansal, hukuki ve teknik bir takım yönlerinin detaylı bir incelemeye tabi tutulduğu due diligence olarak adlandırılan özel amaçlı denetim veya danışmanlık sözleşmeleri bu incelemeyi yapmakla görevlendirilen HUKUK ya da Denetim firmaları ile Alıcı şirket arasında akdedilir.
Bu sözleşmeler inceleme hizmetini veren firmaya ödenecek hizmet bedelini (para) ihtiva ettiğinden damga vergisinin konusuna giren kağıtlardan olacaktır.
Bununla birlikte bu sözleşme de hisse devri ile alakalı bir sözleşme olduğundan DVK Ek 2 deki istisnalar kapsamına girmelidir.
Hisse Alım Sözleşmesi
488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’nun EK (2) sayılı tablosuna istinaden hisse alım sözleşmesi (diğer adıyla SPA) kesinlikle damga vergisinden muaftır.
Bununla birlikte sözleşme içerisinde teminat, yediemin, koruma hesabı benzeri bir ödeme yöntemi belirlenmiş ise bu halde aynı sözleşme içerisinde birden fazla işlem yer aldığı ve bunların ayrı değerlendirilmesi gerekebilir.
Bu durumda ise SPA içindeki diğer alt sözleşmeler üzerinden damga vergisi hesaplanması sonucu çıkabilir.
Ancak Kanundaki istisnanın sadece SPA’i dar olarak kast etmesi değil ancak hisse devir sürecine ilişkin tüm süreçleri kapsaması gerektiğinden SPA içerisindeki diğer alt koşulları da kapsaması gerekir.